Coaching jako metoda nastawiona na odkrycie posiadanych talentów oraz rozwój potencjału osobistego i zawodowego staje się w ostatnich latach coraz bardziej popularny w naszym kraju. Co do jego skuteczności przekonani są w szczególności ci, którzy przeszli przez proces coachingowy i widzą w swoim życiu pożądaną zmianę. Z badań Marioli Czechowskiej-Frączak, coach z Mind Partners – Europejskiej Grupy Mentorów i Coachów Certyfikowanych, i prof. Anny Zalewskiej ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej wynika, że: „(…) osoby, które brały udział w programie coachingowym, pozytywniej myślą o swojej pracy niż ci, którzy w nim nie uczestniczyli. Wzrosło ich zadowolenie z warunków pracy i współpracy z kolegami. Coaching wpłynął również na wyższą ocenę przełożonego, firmy i własnego rozwoju. Badaczki podkreślają, że coaching menedżerski to skuteczna metoda wsparcia rozwoju kompetencji przywódczych. Coaching rozwija inteligencję emocjonalną, pomaga wcześnie rozpoznać napięcie w zespole, kontrolować złość, zapanować nad stresem i przekazywać trudne informacje zwrotne. Coachowani bardziej uświadamiają sobie emocje, które włączają do myślenia” [1].
Wyzwania Polaków mieszkających za granicą
Poza granicami Polski mieszka od 14 do 17 mln Polaków. W zależności od źródeł, sondaże pokazują, że z roku na rok liczba osób, która decyduje się na wyjazd z Polski w celach zawodowych wzrasta.
„Okazuje się, że aż 54 proc. Polaków ma w rodzinie kogoś, kto wyjechał za pracą po 1 maja 2004 r., a kolejne 18 proc. ma takie osoby również wśród znajomych. Z sondażu wynika, że emigracja zarobkowa nie dotyczy tylko jednej grupy społecznej czy jednego regionu kraju. Jedynie w wielkich miastach wyjazdy są nieco rzadsze – tam pewnie po prostu łatwiej znaleźć pracę”[2].
Odwołując się do prognoz Instytutu Spraw Publicznych, „przewiduje się, że obecny model migracji zatrudnionych Polaków zostanie utrzymany. W ciągu najbliższych 3-5 lat wskaźnik emigracji (zwłaszcza sezonowej) pozostanie wysoki. Natomiast w ciągu 5-10 lat prognozuje się zmniejszenie skali emigracji z Polski”[3].
Wyjazd za granicę w celach zawodowych wymaga odwagi, umiejętności komunikacyjnych, radzenia sobie ze stresem, elastyczności w dopasowaniu się do zasad panujących w danej kulturze. Jedna z respondentek, architektka wnętrz, dekoratorka, pani Katarzyna de T., która ponad 20 lat temu wyemigrowała do Francji, twierdzi z perspektywy czasu: „W tym, że wyjechaliśmy, jest siła. Możliwość adaptacji większa. Znamy dwa różne światy. Takie osoby muszą sobie poradzić…”. Trudno zaprzeczyć, że osoby, które decydują się na wyjazd poza granice Polski w celach zawodowych są osobami nastawionymi na cel, przedsiębiorczymi, otwartymi na nowe możliwości.
Wyjazd z Polski może okazać się trudny, pełen wyzwań dla każdej z grup społecznych ze względu na rozbieżność pomiędzy wcześniejszymi oczekiwaniami i wyobrażeniami a zastaną rzeczywistością. W takich momentach bliższe przyjrzenie się temu, co odczuwam w związku z moją sytuacją, czego potrzebuję, jakie decyzję warto, abym dalej podjął / podjęła, w jaki sposób mogę poradzić sobie z pojawiającym się problemem, może mieć bardzo pozytywny wpływ na dalszy bieg wydarzeń. W tej przestrzeni pojawia się miejsce na coaching. Z przeprowadzonych wywiadów okazuje się, że bez względu na to, czy pobyt w nowej, odmiennej kulturze, w innym kraju jest przyjemny, pełen sukcesów, czy okazuje się wielkim wyzwaniem w relacjach osobistych i w miejscu pracy, czy też jest pasmem sinusoidalnych doświadczeń: wzlotów, zachwytów i trudności – każdy z respondentów lub ich znajomych Polaków mieszkających poza granicami kraju spotkał na swojej drodze różnego rodzaju problemy.
Rozwiązania, na jakie możemy mieć wpływ
Przyjrzyjmy się, z jakimi wyzwaniami mogą spotkać się Polacy i Polki decydujący się na życie we Francji, Belgii czy Singapurze.
- Nawiązywanie relacji osobistych. (Przykładowa wypowiedź: „W Lyonie jest mała Polonia. Znałem kilka dziewczyn, które miały z tym problem. Próbowały poznać mężczyzn, nie udawało się im. W związku z czym były nieszczęśliwe”).
- Odmienna mentalność i zachowanie Francuzów, opisywane jako „hipokryzja”: „rzadziej mówi się wprost pewne rzeczy; inne tempo pracy w życiu zawodowym. Francuzi są dużo bardziej cierpliwi, wszystko wolniej się odbywa. Ilość spotkań, ilość dyskusji natomiast jest nieporównywalnie większa”.
- Problemy formalne i socjalne. Np. Belgia jest państwem sformalizowanym, choćby wynajem mieszkania wymaga wiele zachodu. Trzeba mieć konto w banku, wiedzieć gdzie pójść, w jaki sposób coś załatwić.
- Problemy z asymilacją ludności napływowej.
- Problemy adaptacyjne.
- Brak umiejętności posługiwania się językiem angielskim na wystarczającym poziomie.
- „Elastyczne przeskakiwanie z jednego środowiska do drugiego”.
- Współpraca z osobami z różnych środowisk – potrzebne jest znalezienie sposobu i podejścia do innych osób, umiejętność reagowania w rożnych sytuacjach, gdyż nie wybierasz, z kim pracujesz.
- Negocjacje finansowe jako tzw. kontraktor. Jest to niemały wysiłek – rozmowa na temat warunków zatrudnienia.
- Powrót do Polski – to wyzwanie, dla niektórych marzenie, po które Polacy nie sięgają.
- Problemy dotyczące przemijania – jak poradzić sobie z tym, że rodzice są w starszym wieku, że być może niedługo odejdą.
Z wyżej wymienionych obszarów problematycznych można wyłonić te aspekty, na które przeciętny człowiek – potencjalny klient coachingu – nie ma wpływu, np. zmiana polityki imigracyjnej danego kraju, trudny interpersonalnie szef projektu, możliwości finansowe zatrudniającej firmy, przemoc w dzielnicach, specyficzne prawo pracy, stereotypy kulturowe dotyczące kobiet i mężczyzn w krajach azjatyckich, upływ czasu, i tym podobne. To, w czym coaching może być pomocny, to wsparcie w dookreśleniu tematu, odnalezieniu obszaru wpływu w danej sytuacji oraz pozyskaniu odpowiedzi na przykładowe nasuwające się klientowi pytania:
- O co warto, żebym w danej sytuacji zadbał/zadbała?
- Na co w danej sytuacji mam wpływ, a co jest jedynie w obszarze „troski”?
- Jak mogę działać w tej sytuacji, aby być zgodnym z wyznawanymi wartościami i przekonaniami, a równocześnie z zasadami panującymi w danej kulturze, organizacji?
- Gdzie mogę szukać wsparcia, żeby pozyskać odpowiednie źródła informacji? Kto może mi pomóc?
- Jakie przekonania na temat życia / śmierci powodują, że jest mi trudno? Jakie przekonania mogą mnie w aktualnej sytuacji wesprzeć? Czego potrzebuję, żeby zintegrować emocje / odczucia, jakie się we mnie pojawią w tej sytuacji?
- Czy moje życie jest zgodne z moimi potrzebami, oczekiwaniami; czy warto dokonać jakiejś zmiany, jakiej?
- Jak zaplanować i przeprowadzić rozmowę z moim szefem?
- Jak zadbać o moje granice w relacji z trudną interpersonalnie osobą, a równocześnie wywiązywać się z zadań, jakie wykonuję w pracy?
- Jak znaleźć czas wolny dla siebie i rodziny, kiedy pracuję w trybie „azjatyckim”?
- Jak wynegocjować większe pieniądze? Co konkretnie powiedzieć, w jaki sposób? Jaką strategię rozmowy mogę zbudować?
Coaching pozwala na zdefiniowanie tematu, który okazuje się dla klienta ważnym w danym momencie. Coach, poprzez pytania podczas systematycznych spotkań, wspiera klienta w wyznaczeniu sobie celu na spotkanie oraz w dłuższej perspektywie na kolejne 1-2-3-6-12 miesięcy. Coach prowokuje i inspiruje do tego, żeby klient sam doszedł do własnych odpowiedzi, strategii działania, sposobów realizowania wyznaczonych celów.
Marta Czepukojć
Ssocjolożka, coach, trenerka rozwoju osobistego i zawodowego, założycielka OKcoaching.eu (www.okcoaching.eu); współpracuje z Institute for the Study of Peak States; specjalizuje się w zagadnieniu tzw. Spiritual Emergency (Kryzys Duchowy). Towarzyszy innym w odkrywaniu i rozwijaniu potencjału osobistego oraz zawodowego.
– – – –
[1] www.coach4u.pl/pl/artykuy/133-co-daje-menederowi-coaching, 01.08.2011r.
[2] PBS DGA dla „Gazety”, 2 września, próba reprezentatywna 500 osób, sondaż telefoniczny /Gazeta Wyborcza, 21-06-2006/
[3] www.obserwatorium.malopolska.pl/files/common/raporty-z-badan/migracje-wyniki-aktualnych-badan-i-analiz/Migracje_wyniki_aktualnych_badan_i_analiz.pdf 01.07.2011r.