Poznański Park Naukowo-Technologiczny powstał jako rezultat poszukiwań nowych możliwości twórczego współdziałania nauki i gospodarki. Po 16 latach funkcjonowania stał się miejscem spotkań środowisk naukowych i biznesowych, w którym podejmuje się próby przeniesienia wiedzy teoretycznej do codziennego życia.
Pomysł stworzenia parku naukowo-technologicznego w Poznaniu narodził się w głowie chemika, prof. dr. hab. Bogdana Marcińca, dzisiejszego prezesa Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i dyrektora Parku, a pod koniec lat 80. XX wieku rektora UAM. Podczas swojej pracy naukowej i podróży miał możliwość podpatrywania działalności parków naukowych w Stanach Zjednoczonych. Przekonał się, jakie efekty przynosi ich funkcjonowanie na styku gospodarki, nauki i samorządów regionalnych, dodatkowo hojnie wspomagane przez absolwentów uczelni. Zamarzyło mu się wówczas stworzenie takiego miejsca w stolicy Wielkopolski…
Parki technologiczne, znane od 60 lat, nawiązują do XIX-wiecznej koncepcji dystryktów przemysłowych angielskiego ekonomisty Alfreda Marshalla. Podczas badania regionów przemysłowych Wielkiej Brytanii, Marshall zaobserwował występowanie w nich firm z różnorodnych branż. Nazwał je dystryktami przemysłowymi lub lokalnymi systemami produkcyjnymi. Zwrócił uwagę na korzyści zewnętrzne, które powstają na skutek koncentracji. Możliwość czerpania wzajemnych zysków wynika z ulokowania wielu firm obok siebie, co zachęca kolejne podmioty do otwierania swojej działalności w tym miejscu. Duże znaczenie miała także panująca tam tzw. atmosfera przemysłowa i wzajemne przenikanie się czynników społecznych i ekonomicznych.
Współcześnie fakt skupienia na zamkniętym obszarze przedsiębiorstw i wytwórców wspierających je usług okołobiznesowych wywołuje „efekty synergiczne”, co w połączeniu z działalnością typu badania i rozwój (B+R) oraz finansowaniem ryzyka (venture capital), może przerodzić się w środowisko innowacyjne. Powstające w różnych częściach świata parki technologiczne stają się synonimem struktur gospodarczych XXI wieku. Łączą na jednym terenie: instytucje naukowo-badawcze oferujące nowe rozwiązania technologiczne i innowacyjne firmy poszukujące nowych szans rozkwitu. Parki zapewniają pomoc w zakresie finansowania, doradztwa, szkoleń i wspierania rozwoju przedsiębiorstw, wysoką jakość infrastruktury i walory otoczenia, klimat przyciągający kreatywne osoby, a także rządowe, regionalne i lokalne programy wspierania przedsiębiorczości, transferu technologii i rozwoju nowych firm.
Zafascynowany ideą parków, nieznanych na początku lat 90. w naszym kraju, profesor Bogdan Marciniec zaraził nią kilka osób w Poznaniu. W efekcie jego działań w 1990 roku powołano do życia Fundację Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, której celem jest upowszechnianie osiągnięć UAM oraz finansowe wspieranie jego działalności. Urzeczywistnienie marzeń nastąpiło 5 lat później. Dopiero w 1995 roku w ramach struktury Fundacji powołano pierwszy w Polsce Poznański Park Naukowo-Technologiczny, który zlokalizowano na poprzemysłowych terenach na obrzeżach miasta.
W momencie utworzenia w jego obrębie znajdowały się głównie zniszczone budynki wymagające gruntownych remontów. Początkowo zarówno utrzymanie obiektu, jak i prowadzenie działalności stanowiły duże wyzwanie. Mimo to błyskawicznie wyremontowano Halę Chemiczną i doprowadzono ją do współczesnych standardów, co umożliwiło wynajęcie laboratoriów instytucjom komercyjnym. W 2000 roku oddano do użytku budynek biurowo-laboratoryjny i wówczas do Parku wprowadzili się pierwsi lokatorzy. Najpierw było to 10 firm zatrudniających w sumie 150 osób. Sześć lat później ich liczba wzrosła do 40 przedsiębiorstw z 250 pracownikami, a w 2008 roku wynosiła 57 firm i 360 zatrudnionych. Znajdują się wśród nich przedsiębiorstwa głównie z dziedziny chemii, fizyki, archeologii, informatyki, geologii oraz nauk ekonomicznych, a także jednostki badawczo-rozwojowe, fundacje i stowarzyszenia. Równolegle ze wspomnianymi inwestycjami wybudowano halę, w której znalazło się miejsce na pracownie i magazyny mieszczące cenne wykopaliska archeologiczne, wykorzystywane przez powołane w 1997 roku Centrum Badań Archeologicznych (obecnie: Centrum Archeologiczne Fundacji UAM w Poznaniu). Prowadzi ono działalność w zakresie ochrony dziedzictwa archeologicznego, w tym ratownicze badania wykopaliskowe na terenach inwestycji (np. w pasie drogowym autostrady A1).
Duże znaczenie dla rozwoju Parku miały dotacje z funduszy strukturalnych. Dzięki nim powstała kluczowa dla jego funkcjonowania inwestycja – Inkubator Technologiczny (InQbator). Jest on obecnie najprężniej działającym działem Parku. W 2009 roku uzyskał tytuł najlepszego na świecie w kategorii inkubatorów młodych, tj. funkcjonujących krócej niż 3 lata. Tych, którzy zostali lokatorami InQbatora, do współpracy skusiło otoczenie dużej ilości firm związanych z nowymi technologiami i możliwość kooperacji z nimi. Przedstawiciele firm w dalszej kolejności wymieniają dobrą infrastrukturę, biuro, dostęp do sal konferencyjnych, możliwość korzystania z serwerowni itp. Zdaniem większości z nich, InQbator stwarza atmosferę do rozwoju i mobilizuje do poznawania nowych technologii i rozwiązań. To miejsce specyficzne, gdyż „parkujące” tu firmy są młode, ambitne i nowoczesne. Tę atmosferę wyczuwa się na co dzień. Dodatkowe korzyści to możliwość udziału w konferencjach i spotkaniach organizowanych przez InQubator, publikacje w prasie, dostęp do wiedzy oraz branżowej literatury, a nawet odciążenie w różnych kwestiach związanych z prowadzeniem biura czy przeprowadzaniem rekrutacji. Słowem, właściciele nowych firm dostali więcej niż się spodziewali, szczególnie w zakresie promocji i marketingu.
Badania polskich parków naukowo-technologicznych przeprowadzone na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wskazały, że PPNT znajduje się na pierwszym miejscu w Polsce pod względem różnorodności i rozmiaru dodanych usług – zarówno badawczych, jak i związanych z transferem technologii i inicjatywami wspierającymi innowacyjność Wielkopolski.
Poznański Park Naukowo-Technologiczny grupuje specjalistów nauk ścisłych, przyrodniczych i technicznych. Działy badawcze realizują zlecenia małych i średnich firm z regionu, światowych koncernów i instytutów naukowych. Każdego roku powstaje tam wiele oryginalnych opracowań, realizowane są projekty badawcze finansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, światowe koncerny oraz z funduszy europejskich. Stworzono kilkanaście technologii przemysłowych oraz opracowań chronionych patentem. Przedstawiciele Parku uczestniczą w pracach nad kształtowaniem lokalnych i krajowych dokumentów strategicznych oraz praktycznych instrumentów polityki innowacyjnej. Stał się on miejscem spotkań środowiska naukowego i biznesowego, punktem dla poszukujących innowacyjnych rozwiązań, partnerem w procesie komercjalizacji wyników badań naukowych i technologicznych w gospodarce. To tutaj powstały m.in. Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych Unii Europejskiej, Centrum Badań Akustycznych, Poznańskie Laboratorium Izotopowe, Laboratorium Technologii Mowy i Języka, Centrum Informacji dla Naukowców, Centrum Analiz Przestrzennych i Społeczno-Ekonomicznych, a także zorganizowano imprezy „Nauka dla Gospodarki”, „Poznańskie Dni Przedsiębiorczości Akademickiej” czy konkursy „Pomysł na biznes” oraz konkursy na stypendia dla najlepszych doktorantów. Park od lat wspiera organizację Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki – cyklu wykładów, prezentacji, warsztatów skierowanych do wszystkich zainteresowanych. Wydaje też specjalistyczne periodyki.
Obecnie Park jest członkiem Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce oraz International Association of Science Parks (IASP). Współpracuje z amerykańskim stowarzyszeniem parków badawczych, związanych z uniwersytetami (AURRP). W Poznaniu mieści się biuro Science Park & lnnovation Center Expert Group (SPICE) na Europę Środkową i Wschodnią.
Chcąc dalej rozwijać działalność i parkową infrastrukturę, Fundacja UAM kupuje przylegające do parku tereny. Najnowsza inwestycja to Zespół Inkubatorów Wysokich Technologii, pod budowę którego kamień węgielny wmurowano w czerwcu 2011 roku. Ten największy kompleks laboratoryjny ma od przyszłego roku oferować laboratoria firmom z branży chemicznej, biotechnologicznej i informatycznej. Projekt przewiduje postawienie zespołu dwóch budynków laboratoryjnych o powierzchni ponad 4500 m2, powiązanych ze sobą przeszklonym łącznikiem. Znajdzie się w nim m.in. blok chemiczny z dwukondygnacyjną halą technologiczną, część biotechnologiczna z laboratorium mikrobiologicznym, a także pomieszczenia biurowe, magazynowe oraz sala konferencyjna. Profesor Bogdan Marciniec, prezes Zarządu Fundacji UAM zapewnia, że laboratoria zostaną przeznaczone w szczególności dla potrzeb małych firm, którym brakuje środków, by samym wybudować i wyposażyć tego typu miejsca pracy. Tutaj będą mogli je wypożyczyć do przeprowadzenia analiz.
Poznański Park Naukowo-Technologiczny to nie tylko laboratoria, badania i analizy, sale konferencyjne i seminaria. Z myślą o komforcie pracy młodych rodziców, zatrudnionych na jego terenie, utworzono przedszkole. Taka placówka blisko miejsca pracy to korzyści i dla rodziców, i dla pracodawców. Pracownik, który wie, że jego dziecko jest blisko i czuje się bezpiecznie, staje się nie tylko bardziej dyspozycyjny, ale i kreatywny.
Zdaniem prof. Bogdana Marcińca, wobec braku dużych polskich przedsiębiorstw zdolnych do tworzenia i utrzymywania własnych ośrodków badawczych, rola parków naukowych i technologicznych w naszym kraju powinna skoncentrować się na wspomaganiu i komercjalizacji badań dostosowanych do potrzeb małych i średnich firm.
Ilona Długa
Fot. z archiwum PPNT