Do niedawna kojarzona z miastem fabryk, zaskakuje dziś wykorzystaniem unikatowej architektury. Zmieniając swoje oblicze, staje się centrum mody, designu, filmu, nauki, przemysłów kreatywnych i nowoczesnych technologii.
Łódź to miasto kreatywnych ludzi, wyjątkowych przestrzeni architektonicznych oraz niezwykłe miejsce, które łączy ze sobą wschodnioeuropejski styl i zachodni szyk. Tutaj bezpośrednio można dostrzec dzieje wielokulturowej przeszłości miasta.
Drugie życie fabryk
Od połowy XIX wieku rosły milionowe fortuny łódzkich fabrykantów. Powstawały piękne eklektyczne kamienice, wille i pałace. Dziś kominy powoli znikają z łódzkiego pejzażu, a z ponurych ruin, ciężkich murów fabrycznych i żelaznych konstrukcji wydobywa się zapomniane piękno Łodzi.
W pofabrycznych wnętrzach powstają hotele, banki, galerie, biura. Swoim ogromem zadziwia przede wszystkim kompleks fabryczny Izraela Poznańskiego – dziś mieszczą się tutaj: największe w Europie centrum kulturalno-rozrywkowo-handlowe Manufaktura, czterogwiazdkowy Andel’s Hotel, a także Muzeum Sztuki ms², prezentujące jedną z najstarszych na świecie kolekcji sztuki współczesnej. W sąsiedztwie – pałac Poznańskiego, jednego z królów bawełny, zwany „łódzkim Luwrem”, przypomina o potędze XIX-wiecznej Łodzi.
Przykładem udanej rewitalizacji terenów przemysłowych jest Biała Fabryka Ludwika Geyera, w której rezyduje Centralne Muzeum Włókiennictwa, a obok eksponowane są w skansenie przykłady dawnej, łódzkiej architektury drewnianej.
Księży Młyn – architektoniczna perła
XIX-wieczne „miasto w mieście”, imperium Scheiblera i Grohmana, z domami robotniczymi, elektrownią, remizą strażacką, szpitalem, szkołą, wielką przędzalnią, w której dziś powstają luksusowe lofty. Na obszarze 6,5 ha zachowany został niemal w pierwotnym stanie zespół 25 budynków familijnych wraz z obiektami towarzyszącymi. W celu ochrony dziedzictwa przemysłowego Łodzi podjęto decyzję o rewitalizacji zdegradowanej tkanki miejskiej na obszarze Księżego Młyna. Przedsięwzięcie polega na kompleksowej modernizacji budynków mieszkalnych, przebudowie i remontach lokali wraz z wprowadzeniem nowej infrastruktury oraz odtworzeniu historycznych detali, m.in. latarni czy wodnych pomp ręcznych. W wyniku programu następuje przekształcanie powierzchni lokali mieszkalnych i pomieszczeń na działalność dla artystów i powstającej sfery kreatywnej – docelowo ok. 1800 m kw. Budynek byłej szkoły kupieckiej został przekazany Akademii Sztuk Pięknych, która uruchomi tam Centrum Designu. Po zakończonej rewitalizacji teren Księżego Młyna będzie obszarem mieszkalno-usługowym, z dominującą branżą kreatywną i artystyczną. Nowa przestrzeń publiczna i kulturowa, dzięki przywróceniu jej funkcji społecznych, w zdecydowany sposób podniesie jakość życia.
Nowe Centrum Łodzi
Fabryczne kominy nad miastem nie dymią od lat. Łódź buduje swój nowoczesny wizerunek. Przykładem może być największy projekt rewitalizacyjny w Europie, czyli budowa Nowego Centrum Łodzi.
Ten śmiały plan będzie urbanistycznym wehikułem czasu, w którym historia i nowoczesność przenikają się, tworząc jednolitą substancję miejską – ikonę na kulturalnej i inwestycyjnej mapie Europy.
Geneza projektu jest wynikiem zintegrowania kilku inicjatyw, m.in. rewitalizacji starej elektrowni EC-1, nawiązania współpracy ze spółkami kolejowymi przy budowie dworca Łódź Fabryczna oraz zaangażowania światowej sławy architekta Roba Kriera w stworzenie koncepcji urbanistycznej dla tego obszaru. Nowe Centrum Łodzi jest największym planem urbanistycznym w historii miasta, którego zadaniem jest ożywienie przestrzeni w centrum, na obszarze obejmującym powierzchnię około 100 ha, podzieloną na trzy strefy.
Strefa I (około 40 ha) to teren, którego istotnym elementem będzie nowy, podziemny dworzec Łódź Fabryczna połączony z infrastrukturą komunikacyjną miasta. Uwolniona przestrzeń, dzięki wprowadzeniu linii kolejowej pod ziemię, ma być zagospodarowana przez stworzenie nowego fragmentu centrum, wiążącego części śródmieścia i stanowiącego uzupełnienie struktury urbanistycznej z przełomu XIX i XX wieku. Jego sercem będzie rynek, łączący NCŁ z ulicą Piotrkowską. Dominantami przestrzennymi staną się wyjątkowe obiekty: Brama Miasta, budynki zrewitalizowanej elektrociepłowni EC-1 oraz Centrum Kongresowe, które będą otoczone obiektami Specjalnej Strefy Kultury.
Druga strefa obejmuje 30 ha, gdzie będą realizowane przedsięwzięcia komercyjne, natomiast strefa trzecia (ok. 30 ha) stanowi obszar gęstej zabudowy historycznej z przełomu XIX i XX wieku, wymagający intensywnej modernizacji.
Nowa część miasta dzięki znakomitej lokalizacji, atrakcyjnemu otoczeniu i sprawnym połączeniom komunikacyjnym jest idealnym miejscem dla biznesu. Obok obiektów o funkcji kulturalnej, planowane są przestrzenie komercyjno-biurowe i mieszkaniowe.
Dusza ulicy Piotrkowskiej…
Łódź ze swoją secesyjną architekturą i krzyżującymi się pod kątem prostym ulicami jest w Polsce wyjątkiem. Oś miasta stanowi sławna ulica Piotrkowska – najdłuższa (czterokilometrowa ) ulica handlowa Europy, o zróżnicowanej architekturze, składającej się z bogato zdobionych secesyjnych kamienic, pałaców fabrykantów zachwycających przepychem, a nawet fabryk, nie ma sobie równych w Polsce. Przeszłość w sposób wyjątkowy przeplata się tu z jej współczesnym obliczem. Spacerujący turyści, pędzące riksze, puby, dyskoteki i kawiarniane ogródki pełne młodych ludzi. Tu odbywają się najważniejsze dla miasta wydarzenia: festiwale, festyny, jarmarki, happeningi. Trwa remont nawierzchni „Pietryny” od placu Wolności do samego centrum miasta – pojawiły się granitowe płyty, szerokie chodniki promenady, nowe meble miejskie i zieleń.
Program Urzędu Miasta Łodzi „Lokale dla kreatywnych” ma zachęcić przedsiębiorczych ludzi do wynajmowania po preferencyjnych stawkach lokali przy głównej ulicy i lokowania tam unikatowych form działalności artystycznej, handlowej czy gastronomicznej. Jednym z najmodniejszych ostatnio miejsc w Łodzi stała się Off Piotrkowska, gromadząca tego typu aktywności w starej fabryce Ramischa.
Łódź buduje!
Miasto staje się obecnie poligonem rewolucyjnych przemian urbanistycznych, których efekty stają się już widoczne. Jednym z priorytetowych, samorządowych programów jest „Mia100 kamienic”.
Polityka Łodzi dotycząca gminnego zasobu mieszkaniowego za priorytet uznaje odnowienie kamienic i zatrzymanie procesu ich degradacji, ze szczególnym uwzględnieniem centrum miasta. Do końca przyszłego roku zaplanowano kompleksowe remonty 100 kamienic z XIX i pocz. XX wieku oraz zmianę struktury ich najemców. Zakres prac remontowych obejmuje termomodernizację budynków, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, ocieplenie dachów, wzmocnienie stropów, remont elewacji, prześwitów bram i klatek schodowych, prace konserwatorskie wewnątrz budynków wpisanych do ewidencji i rejestru zabytków, a także modernizację instalacji sanitarnej i elektrycznej oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznej – nową nawierzchnię podwórzy czy nasadzenia zieleni. Zakończono już ok. 40 remontów w strefie wielkomiejskiej, a programem zostało objętych kolejne 60 budynków. Na remonty czekają setki kamienic z kilkutysięcznego zasobu komunalnego.
EXPO na horyzoncie
Praktycznie żaden z fabrycznych gmachów wielu łódzkich fabryk nie pełni już swojej pierwotnej funkcji, wiele z nich uległo znacznej przebudowie, jednak nadal robią imponujące wrażenie. Do dzisiaj widać, że Łódź była i jest miastem nieograniczonych możliwości – prawdziwą „ziemią obiecaną”, czekającą na swój czas.
W ostatnich dniach pojawił się kolejny impuls do zintegrowania wszystkich podjętych w mieście wysiłków inwestycyjnych. Łódź otrzymała rządową rekomendację do ubiegania się o organizację tzw. małego EXPO w roku 2022/23, poświęconego właśnie problematyce rewitalizacji obszarów miejskich. To ogromna szansa i generator nowej energii dla miasta, które przez ostatnie dekady mocno odczuło upadek wiodącej gałęzi przemysłu włókienniczego. Środki unijne na organizację EXPO oraz subsydia rządowe można liczyć w miliardach złotych, które zainwestowane w tkankę miejską Łodzi oraz nowe obiekty odmienią z dodatkową siłą jego oblicze, nie licząc profitów promocyjnych i turystycznych w skali światowej. Tak może odrodzić się Łódź, by popłynąć raz jeszcze na nowej fali sukcesu.
Artykuł przygotowany przez Urząd Miasta Łodzi
Fot. archiwum Urzędu Miejskiego w Łodzi