Zadbane i zdrowe zęby stały się już standardem pięknego wyglądu, a regularne wizyty kontrolne u stomatologa obowiązkowym punktem w kalendarzu. Co jeszcze możemy zrobić dla zdrowego uśmiechu? Starannie przygotować się merytorycznie do wizyty w gabinecie stomatologicznym.
W poniższym artykule lekarz stomatolog z wieloletnim doświadczeniem zawodowym dzieli się wiedzą o nowoczesnych metodach implantologii.
Studia stomatologiczne poświęcone były zrozumieniu etiologii chorób zębów, ich profilaktyce i leczeniu. Na jednym z egzaminów dyplomowych profesor zadał kontrowersyjne pytanie. Poprzedził je następującym wstępem: „Jest pani ordynatorem oddziału. Ma pani możliwość przyjęcia bez opłat jednego pacjenta na bardzo drogą i skomplikowaną operację (było to 15 lat temu!). Pacjentów wymagających przyjęcia jest dwóch: pierwszy pacjent to starszy pan z dużą wadą zgryzu, z małej miejscowości, posiadający zwyczajną rodzinę, dwoje dzieci, troje wnucząt. Wada jest duża, twarz lekko zniekształcona, jednakże pacjent akceptuje swój wygląd. Nie ma problemów w wymowie, ani kontaktach międzyludzkich. Drugi pacjent: młoda kobieta. Ma również wadę zgryzu, niewielką, ale zauważalną. Wygląd dla tej młodej, 22 letniej osoby jest szalenie istotny, ponieważ stanowi w jej mniemaniu przepustkę do kariery zawodowej, sukcesu oraz szczęścia. Kogo pani zakwalifikuje na zabieg?” Wybrałam oczywiście pierwszego pacjenta, kierując się jego zdrowiem (pacjent nie może właściwie zmiażdżyć pokarmu, połyka kęsy, wkrótce pojawią się lub już istnieją problemy żołądkowe i jelitowe). Niestety, mój tok myślenia był zdaniem profesora nieprawidłowy, a mnie obniżył ocenę za nieodpowiedni wybór potencjalnego pacjenta. Profesor w uzasadnieniu wyjaśnił, że młoda pacjentka ma ogromny kompleks spowodowany swoim wyglądem: czuje brak akceptacji ze strony środowiska, zamyka się w sobie, może nawet zachorować na depresję. Jako przyszły stomatolog – byłam oburzona!
Teraz, po 15 latach pracy, nie dziwię się już, gdy widzę jak ważny dla wielu ludzi jest wygląd – młody, zdrowy wygląd – a ładne, białe zęby są oznaką dbałości o zdrowie, zamożności i ogólnie pojętego sukcesu. Uśmiechamy się częściej i stajemy się pewniejsi siebie. Jak to zrobić?
Decydując się na leczenie, należy pomyśleć o kompleksowym leczeniu stomatologicznym. Trzeba zwrócić uwagę nie tylko na chory pojedynczy ząb, ale na całość uzębienia, i wybrać lekarza, który zapewni pacjentowi pełną opiekę stomatologiczną. Zakładamy, że prawdopodobnie konieczna będzie współpraca z ortodontą, protetykiem bądź chirurgiem – z tym, że plan leczenia firmuje jeden lekarz.
W nowoczesnej stomatologii nieodzowną formą diagnostyki stało się wykonanie zdjęcia pantomograficznego. Jest ono podstawą do opisania stanu zębów (ilości i jakości), a także określenia stopnia zaniku kości w przypadku chorób przyzębia. Rutynowe zdjęcie pozwala lekarzowi zdiagnozować poważne zmiany chorobowe, nieuzupełnione braki zębowe, szczególnie w odcinkach tylnych, które doprowadzają do poważnych stanów zapalnych stawów skroniowo-żuchwowych, objawiających się silnymi bólami głowy.
Zanim przejdę do krótkiego omówienia najczęściej spotykanych problemów wraz z rozwiązaniami, które zastosuje lekarz stomatolog, opowiem o nie tak rzadkich przypadkach osób, którym nie wyrastają zęby stałe – mamy wtedy do czynienia z hypodontią lub anodontią (obniżona ilość zębów lub ich brak). Zdarzają się dorośli pacjenci, nawet 30-letni, którzy przychodzą do gabinetu z ruszającą się tzw. „trójką”. Ząb przedni, dość dziwny i brzydki, okazuje się zębem mlecznym! W takiej sytuacji wykonywany jest prosty zabieg usunięcia mlecznego zęba, implantacja natychmiastowa, a na drugi dzień tzw. obciążenie wczesne, czyli korona tymczasowa.
Jednak w większości przypadków brzydkie zęby to nie mleczaki, ale martwe, sine, po wielokroć odbudowywane wypełnieniami kompozytowymi zęby. Podejmowana kolejność leczenia uwzględnia ten rzeczywisty stan zęba.
Gdy zęby nie są proste
Jeśli pacjent ma ładne, własne, ale nieprawidłowo ustawione zęby w łuku, w pierwszej kolejności kierowany jest na leczenie ortodontyczne. Dopiero później rozpoczęte zostaje leczenie protetyczne, poprzedzone leczeniem endodontycznym lub chirurgicznym. Lekarz po wykonaniu serii zdjęć rentgenowskich decyduje o konieczności leczenia kanałowego, usunięcia korzenia zęba lub jego rekonstrukcji protetycznej wkładem koronowo-korzeniowym. Przed wykonaniem koron, licówek bądź mostów pacjent decyduje o kolorze nowych zębów.
Nie zawsze białe
Dobór koloru zębów następuje po analizie koloru istniejących zębów, ogólnego wyglądu pacjenta, karnacji cery i koloru oczu. Chcemy być ładni. Jeśli istniejący kolor zębów nie zadowala pacjenta, proponuje się mu zabieg wybielania zębów. Nie zaleca się jednakże samodzielnego wybielania bez konsultacji z lekarzem. W gabinetach stomatologicznych proponuje się dwa systemy rozjaśniania zębów: wybielanie tzw. nocne – na szynach indywidualnie przygotowywanych dla pacjenta – i wybielanie tzw. gabinetowe. To pierwsze trwa około 5–6 nocy, a polega na zaaplikowaniu pewnej ilości odpowiednio stężonego żelu do nakładki i nałożeniu jej na zęby na noc (minimum 7 godzin). Pacjent w tym czasie powinien unikać kawy, soków kolorowych, czerwonego wina itd.
Drugi rodzaj wybielania polega na godzinnej wizycie w gabinecie, gdzie na powierzchnię zębów nakładany jest żel o silnym stężeniu i poddany działaniu lampy inicjującej wybielanie. Skuteczność tych zabiegów jest porównywalna. W obu przypadkach liczy się budowa szkliwa, przebyte choroby, w tym zażywane w dzieciństwie leki. Należy jednak pamiętać (i o tym powinien poinformować nas stomatolog), że w trakcie wybielania zębów nie ulegają rozjaśnieniu wypełnienia kompozytowe i prace protetyczne.
Jeśli metodą zachowawczą nie udaje się przywrócić estetycznego wyglądu zębów, pacjentowi proponuje się wykonanie koron protetycznych lub licówek porcelanowych. O wyborze decyduje lekarz, biorąc pod uwagę stan twardych tkanek zęba i zakres odbudowy. W przypadku niewielkich ubytków, obrażeń, diastem (szczelin) – zawsze dobierane są licówki. Jeśli mamy do czynienia z zębami sinymi, poniszczonymi, leczonymi kanałowo – stomatolog zaproponuje korony protetyczne.
Cyrkonowe czy ceramiczne
Do wyboru mamy trzy rodzaje koron: korony metalo-ceramiczne, pełnoceramiczne i cyrkonowe. W większości gabinetów pacjentowi z ubytkiem w odcinku przednim łuku proponuje się korony cyrkonowe. W stu procentach spełniają one wymagania estetyczne pacjenta.
Niekiedy korony są nierównej długości. W przypadku odbudowy protetycznej zaleca się wydłużenie koron klinicznych ze względów estetycznych. To zabieg prosty, szybki, a efekt pięknego uśmiechu – gwarantowany.
Implanty
Temat modny i szeroko komentowany wśród lekarzy i pacjentów. Istotna różnica pomiędzy koronami na własnych zębach a implantami polega na tym, że nie szlifujemy zdrowych zębów (w przypadku wspomnianych wcześniej zębów sinych, martwych – nie ma to większego znaczenia). Implanty odbudowują braki pojedynczych zębów, kilku zębów lub całego łuku zębowego. Sam implant (wszczep) to nic innego, jak „tytanowa śrubka”, która wprowadzona w środowisko kostne integruje się z kością. Zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym.
Bezpieczeństwo implantów
Przeciwwskazań do leczenia implantologicznego jest niewiele, a statystyki podają, że prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu przekracza 95 procent. Organizm ludzki nie traktuje implantów jak ciało obce, nie zdarzają się odczyny alergiczne. Do przeciwwskazań ogólnych należą: choroby układowe, choroby przebiegające ze spadkiem odporności, radioterapia, niestabilna cukrzyca. Przeciwwskazania miejscowe uzależnione są od budowy kości szczęki i żuchwy; czasem jest nim zanik kości w miejscu braku. Po podjęciu decyzji o wszczepieniu implantu, wykonuje się zdjęcie pantomograficzne i/lub tomografię komputerową operowanej okolicy. Wynik tomografii poddawany jest analizie komputerowej, która umożliwia lekarzowi bardzo dokładne zaplanowanie miejsca wszczepu i analizę anatomiczną pacjenta. W szczęce istotna jest przede wszystkim odległość do dna zatoki szczękowej, w żuchwie ograniczeniem anatomicznym jest kanał żuchwy. W przypadku gdy odległość do dna zatoki jest niewielka, natomiast zanik kości duży, a pacjentowi bardzo zależy na implantach, dodatkowo wykonywany jest zabieg podniesienia dna zatoki. Przed zakotwiczeniem implantu musi zostać odbudowana kość, jeśli jest to konieczne. Wtedy zabieg rozkłada się na etapy w odstępie kilku miesięcy.
Na polskim rynku dostępnych jest kilkanaście różnych systemów implantów, w tym tylko jeden polski – produkowany od przeszło 15 lat przez Fundację Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Są to w większości systemy dwuetapowe.
Zabieg krok po kroku
Jeśli celem implantacji jest wprowadzenie jednego lub dwóch wszczepów bez odbudowy kości, to zabieg uznawany jest za relatywnie prosty. Czasem osłonowo przypisywany jest antybiotyk lub leki przeciwobrzękowe. W dniu zabiegu zaleca się dużo odpoczynku, a pacjent musi zrezygnować z ciężkiego wysiłku fizycznego, również z sauny. Nagryzać należy ostrożnie oraz stosować szczególną higienę szczotkując zęby specjalnymi szczotkami i żelami. Na tym etapie nic się w jamie ustnej nie zmieni. Nadal wyczuwalna jest luka po usuniętym zębie.
Sytuacja wygląda inaczej, gdy chodzi o brak przedniego zęba – siekacza lub kła, ponieważ wiadomo, że nikt przez kilka miesięcy nie będzie żył z takim brakiem. Mamy doskonałe doświadczenia z tzw. implantacją natychmiastową. Pacjent łamie ząb podczas wycieczki rowerowej, dochodzi do złamania korzenia. Co wtedy? Podczas jednej wizyty usuwany jest korzeń i wprowadzany w jego miejsce implant. Podczas zabiegu pobiera się również wycisk, aby na drugi dzień oddać tymczasową koronę ochronną. Podsumowując – od wszczepienia implantu do dnia oddania końcowej pracy protetycznej mija kilka miesięcy. Wszystko zależy od budowy kości, od procesu gojenia się rany pooperacyjnej, od warunków anatomicznych pacjenta.
Ważne jest, by pacjent nie pozostawał bez uzupełnienia prowizorycznego na czas oczekiwania na zakończenie leczenia. Nie zaleca się łączenia własnych zębów w most z implantami. Po okresie gojenia pacjent wraca do gabinetu, by lekarz mógł upewnić się czy doszło do właściwej osteointegracji (potocznie: zrostu tkanki kostnej z powierzchnią implantu). Jeśli implant się nie przyjął, lekarz wykręci go w trakcie badania. Jeśli się przyjął – pacjent ma założoną śrubę gojącą, profilującą girlandę dziąsłową. Wykonany jest również wycisk – odwzorowanie położenia zębów, dzięki czemu technik będzie w stanie odtworzyć właściwy kształt i położenie korony klinicznej. Po tej wizycie już można coś wyczuć w miejscu luki! Ostatnia wizyta jest zwykle bardzo ekscytująca dla pacjenta. Mamy już pracę protetyczną. Jeśli pacjent może wreszcie ugryźć coś tak twardego jak marchewkę, radość jest ogromna.
Pacjenci, u których nie doszło jeszcze do zmian patologicznych w zakresie stawu skroniowo-żuchwowego adaptują implanty jako własne zęby bardzo szybko. Prawie natychmiast! Trzeba o nie dbać jak o naturalne zęby i chodzić do kontroli raz w roku.
Prace protetyczne mogą być cementowane do implantów (w dużym skrócie) lub przykręcane. Te ostatnie dotyczą zwykle rozległych prac protetycznych, dając lekarzowi możliwość kontroli higieny i oceny podłoża.
W Polsce cena pojedynczego implantu wraz z koroną waha się od 3500 zł do 5500 zł. Kierujmy się doświadczeniem lekarza, poprośmy o pokazanie wykonanych przypadków. Zorientujmy się także, czy lekarz pracuje na kilku różnych systemach implantologicznych. Czasem różnice dotyczą nie tylko ceny, ale wymagań narzucanych przez nasz konkretny przypadek. Dlatego warto przygotować się merytorycznie przed wizytą.
Rodzaje wypełnień
Dbając o ładny uśmiech, nie zapominajmy o istniejących już wypełnieniach. Nadal spotykamy w gabinetach pacjentów posiadających srebrne wypełnienia. Amalgamatowe, duże wypełnienia w ostatnich latach zastąpione zostały wypełnieniami typu onlay bądź inlay. Kompozytowe lub porcelanowe uzupełnienia wykonywane są przez technika w laboratorium. Coraz większy nacisk – aby zapobiec złamaniom zęba – kładzie się na wzmocnienie cienkich ścianek zębów, szczególnie po leczeniu kanałowym. Wkłady koronowo-korzeniowe najczęściej wykonywane są z włókien szklanych.
Zdrowe dziąsła
Rozwój stomatologii zmierza do pełnej odbudowy układu zgryzowego, gdyż utrata choćby jednego zęba powoduje zaburzenia. Pisząc o ładnym uśmiechu, warto wspomnieć również o zapobieganiu chorobom dziąseł przez systematyczne, specjalistyczne czyszczenie zębów, stosowanie szczoteczek do przestrzeni międzyzębowych, wprowadzenie do codziennego stosowania płukanek i irygatorów wodnych. To wszystko wpływa na ładny uśmiech i świeży oddech.
Korekta zmarszczek i bruzd
Kwas hialuronowy w gabinecie dentystycznym? Dlaczego nie, jeśli potrzebna będzie korekta zmarszczek i bruzd zauważalnych po leczeniu stomatologicznym czy korektach protetycznych. Niektóre gabinety oferują wprowadzenie niewielkiej ilości wypełniacza (kwasu hialuronowego), by wygładzić zmarszczkę czy też przywrócić objętość i prawidłowy kontur ust. Lekarze stomatolodzy mają dzisiaj ogromne możliwości diagnostyczne i terapeutyczne. Nawiązać musi się tylko nić porozumienia między pacjentem i lekarzem.
Dr nauk medycznych Maria Lorentowicz-Zagalak